Nederland heeft een beperkt en slinkend aantal brutalistische gebouwen waarover echt iedereen het eens is dat ze brutalistisch zijn. De Aula te Delft leidt nooit tot discussie. Ook het stadhuis van Terneuzen draagt het keurmerk ‘100% brutalistisch’. Bij beide gebouwen was Jaap Bakema (1914-1981) de architect, in Terneuzen samen met Van den Broek.
Het brutalisme is ontstaan vanuit het modernisme. Deze wordt gekenmerkt door vaak grote blokachtige structuren van ruw onafgewerkt gewapend beton of metselwerk. Door het bombastische, soms intimiderende voorkomen werd het brutalisme vooral ingezet voor grote openbare gebouwen. Het is een stijl die vaak een mening uitlokt en ook sterk bekritiseerd is en zijn hoogtijperiode had van de jaren 50 tot en met de jaren 70 van de twintigste eeuw.
Het flatgebouw Unité d’Habitation (Marseille) wordt gezien als de basis van het brutalisme. Charles le Corbusier experimenteerde hier met gegoten gewapend beton maar was naar verluidt geschokt door het ruwe resultaat. Hij besloot echter om het zo te laten en door te bouwen zonder het beton af te werken. Hij noemde dit Brut (ruw) waarmee onbedoeld een nieuwe stroming ontstond, de ‘Beton brut’. Hieruit is het brutalisme voortgekomen.
Het gemeentehuis van Terneuzen is een slagschipachtig gebouw, gelegen op de dijk van de Westerschelde, uitgevoerd in beigegrijs beton en betonsteen. Van den Broek en Bakema lieten zich voor het stadhuis inspireren door de scheepvaart: van de zijkant heeft het gebouw iets van de stuurhut van een schip zonder ook maar de geringste stroomlijning. Het Stadhuis is in 1972 ingewijd door burgemeester Aschoff.
Het gemeentehuis straalt brutalisme uit op een extreme manier : grote blokken beton brut geven het gebouw iets geslotens en massiefs en laten weinig aan de verbeelding over voor wat betreft de constructie. De ramen zijn klein en alles lijkt een beetje uit proportie. De ‘stuurhut’ is wat luchtiger en frivoler van aard, met decoratieve betonnen balken, meer ramen en meer diagonale lijnen. Je ziet de leuningen van de trappen naar het hoogste deel van het dakterras met vlaggenmast, waar vandaan je een majestueus uitzicht hebt over de Westerschelde en grote delen van Zeeuws-Vlaanderen.
Het gemeentehuis bevat 3 zalen: de burgerzaal, de trouwzaal en de raadszaal.
Een bekend citaat van Jaap Bakema is ook :
“Werkelijke architectuur kan in onze dagen slechts worden geschapen door diegenen die zinnens zijn aan de schepping van nieuwe maatschappelijke ordeningen mee te werken.”